Herichthys steindachneri (JORDAN 1899)
Deze vis is vernoemd naar Franz Steindachner die tussen 1859 en 1868 meer dan 55 ichtyologische werken publiceerde met een totaal volume van bijna 900 pagina's. Hierdoor werd Steindachner in korte tijd een van de meest prominente ichtyologen ter wereld.
David Starr J. & J. O. Snyder. 1899. "Notes on a collection of fishes from the rivers of Mexico, with description of twenty new species
--Artigas Azas J. 1993. Een nieuwe cichlide uit Mexico
--Artigas Azas J. 2012. The fishes of the Gallinas River
--Axelrod, H.R. Et al. 1991. Dr. Axelrod's Atlas of freshwater aquarium fishes, sixth edition
--Conkel D. 1993. Cichlids of North and Central America
--David Starr J. & J. O. Snyder. 1899. "Notes on a collection of fishes from the rivers of Mexico, with description of twenty new species
Deze excentriekeling is zeldzaam in de natuur, maar nóg zeldzamer in de hobby. Herichthys Steindachneri is “The rarest of all” (Juan Artigas 2008), “one of those holy grail specimens” (lee Nuttall 2018), zomaar wat superlatieven van niet de minsten. Het moge duidelijk zijn dat H. steindachneri op de warme belangstelling van liefhebbers van M-Amerikaanse Cichliden kan rekenen, Vooral onder de veteranen (de hobbyisten die al zo'n beetje alles hebben gehad) is H. steindachneri een begerenswaardige buit. Er is weinig bekend over deze vis en juist door dit gebrek aan data hangen er ook veel raadsels en mythes rond de vis. Toeval bestaat niet, maar juist tijdens het schrijven van deze visbeschrijving bereikt mij het bericht dat H. steindachneri op de stocklist zou staan van een grote exporteur in Florida. Dus wie weet, krijgen we binnenkort iets meer te weten over de gedragingen in het aquarium.
Het mag trouwens als 'n klein wonder beschouwt worden dat Jordan en Snyder deze vis in 1899 boven water haalde en konden beschrijven, want H. steindachneri was ook in hun tijd al zeldzaam. Dit bewijst de type-verzameling die zij uit de Vallei van Rascon meebrachten. Uit onderzoek is gebleken dat alleen het Holotype tot H. steindachneri behoorde, alle anderen (paratypes) bestaan uit H. pame, voorheen de 'White Labridens'. Het was Jordan niet ontgaan dat “de rest” er 'n beetje anders uitzag, want hij maakt hier notitie van “Younger examples, measuring about 43 millimeters, have the body a little deeper and the head shorter”, maar dat het hier om een ander soort ging, kon Jordan niet bevroeden. H. steindachneri komt voor in de rode lijst van IUCN en staat genoteerd als NT= Near Threatened.
H. steindachneri is sterk verwant aan H. pame (zie visbeschrijving H. pame). Beide soorten komen sympatrisch voor en kruisen ook wel eens. Ad Konings heeft dit zelfs op beeld weten vast te leggen. Jonge dieren zijn niet van elkaar te onderscheiden, maar eenmaal volwassen zijn de verschillen goed te zien. H. steindachneri wordt ten eerste veel groter dan H. pame. Mannelijke exemplaren kunnen wel 35 cm halen en zijn daarmee de grootste Cichliden uit het Panuco stroomgebied. Ten tweede bezit de kop van H. Steindachneri alle kenmerken van een predator, lang, met een bovenstandige bek en grote uit elkaar staande vangtanden. En ten derde ontbreken de typische broedkleuren. H. steindachneri ziet er tijdens de broedzorg weinig anders uit dan normaal. Vervolgens is de verwachting dat H. steindachneri ook in gedrag verschillen laat zien. Meer solitair, maar onderzoeksgegevens hierover ontbreken.
H. steindachneri bewoont het zeer geïsoleerde gebied tussen de watervallen van Tamasopo en de grote waterval van Tamul Dit is het stroomgebied van de Rio Callinas dat de Vallei van Rascón ontwaterd. Het is een sprookjesachtig mooie omgeving welke jaarlijks vele toeristen uit binnen en buitenland trekt. De rivier heeft een onwaarachtig turquoise kleur maar is doorgaans helder. De groene kleur wordt waarschijnlijk veroorzaakt door bepaalde opgeloste mineralen. In “The fishes of the Callinas River” van Juan Artigas wordt ruim aandacht besteed aan de grote diversiteit van deze rivier. Tot dusver zijn er in dit areaal van nog geen 40 kilometer, acht endemische soorten ontdekt en de verwachting is dat er meer zullen volgen. Helaas heeft zelfs deze regio te kampen met milieuproblemen. Met name de suikerriet raffinage maakt meer kapot dan ons lief is. Deze heeft in het verleden al eens al het leven vanaf de stad Tambaca tot aan de waterval van Tamul vernietigd.
Het water van de Rio callinas komt voor 'n groot deel uit bronnen. Deze bronnen zorgen voor de aanvoer van zeer zuiver, koel water. Onder watervallen kan de diepte 15 meter bedragen maar doorgaans is de rivier niet dieper dan twee tot drie meter. De breedte varieert van 5 tot 30 meter en de stroomsnelheid (afhankelijk van de breedte) matig tot snel. De oevers zijn op veel plekken weelderig begroeid. Hout van bomen treft men hier dan ook algemeen aan. Onderwaterplanten daarentegen zijn minder algemeen, evenwel zijn Nymphaea sp., Potamogeton sp, Riccia fluitans en Ludwigia repens hier en daar in de wat rustigere zones aan te treffen. H. steindachneri deelt zijn habitat met de Cichliden H. tamasopoensis en H. pame. Verder komen oa. nog voor de levendbarenden X. montezumae, P. mexicana, G. panuco en een genetisch afwijkende A. mexicana.
Dit unieke ecosysteem is onderworpen aan Seizoenen. Rond November, aan het eind van de regentijd daalt het waterpeil en neemt de helderheid af. Tegelijkertijd stijgt de temperatuur en hierdoor ook de algengroei. De habitat van H. steindachneri veranderd hierdoor drastisch. Rond December starten de eerste voortplantingsperikelen bij H. tamasopoensis en H. pame. welke rond Februari hun piek bereiken. H. steindachneri is wat later. Deze begint in Januari met een piek in April. De nesten van H. steindachneri kunnen enorm zijn en zelfs meer dan 1.000 baby's bevatten (Artigas Azas 2006). Eind Mei vallen de eerste regens en is het broedseizoen voor alle Cichliden weer voorbij.
Minder agressief dan de naaste verwant Herichthys pame. Verdere Onderzoeksgegevens ontbreken.
H. steindachneri is Piscivoor, een viseter dus. Er wordt in de literatuur gespeculeerd over het ontstaan van een viseter in de Rio Callinas. Als mogelijke oorzaak wordt het ontbreken van de piscivore grondel Gobiomorus dormitor genoemd, die wel in alle andere, lager gelegen rivieren van het rio Panuco stroomgebied voorkomt. De 150 meter hoge waterval bij Tamul zou een te grote drempel voor de grondel zijn. De lege niche maakte zo het ontstaan van een piscivore Herichthys mogelijk, aldus de hypothese. H. steindachneri komt voort uit H. pame en maakt bij zijn jachttechnieken handig gebruik van de overeenkomsten met zijn naaste. De algemeen voorkomende H. pame is een slakkeneter en creëert bij de sympatrisch voorkomende vissen het vertrouwen waar H. steindachneri dan vervolgens op slinkse wijze, misbruik van maakt.
Niets over bekend.
In het buitenland is enige ervaring opgedaan met deze soort. Een grote bak (vanaf 2mtr) is vereist. Donald Conkel vermeldt in zijn boek de volgende waardes in de habitat, Ph: 6,7-7,2 GH: 24-47, KH8-10, Temp: 24- 29C en Juan Artigas komt in een artikel uit 1993 met de volgende waardes. PH: 7,8 – 8,3, GH100> en een temp tussen de 18 en 28 C, afhankelijk van het seizoen. Uit deze enorme fluctuaties in genoemde waardes kan men concluderen dat H. steindachneri weinig gevoelig is voor de chemische samenstelling van het water. Ten aanzien van stikstofverbindingen, mogen we van H. steindachneri echter een minder hoge tolerantie verwachten. Het thuiswater van H. steindachneri komt immers voor 'n groot deel uit bronnen van aangrenzende valleien. Dit betekent dat het water nog relatief vrij is van ballaststoffen en weinig micro-organismen bevat. Het aquariumwater dient dan ook absoluut zuiver te zijn, wat in het aquarium bereikt kan worden dmv. een grote filtercapaciteit in combinatie met veel water verversen. Juan Artigas adviseert de volgende waardes. Temp tussen 24 – 27, Water alkalisch en hard,
In Nederland is er tot op heden (anno 2018) geen ervaring opgedaan met deze soort, Maar wat niet is, kan nog komen. De redactie van NVCweb is zeer geïnteresseerd in aanvullende informatie. Heeft u recent of in het verleden ervaring opgedaan met deze vis? Laat het ons weten. Gebruik het contactformulier of mail naar rivers@xs4all.nl
