Herichthys bartoni (Bean, 1892)
Herichthys, een combinatie van Heros (held) en ichthys (vis).
Bartoni, vernoemd door Dr. Tarleton Hofman Bean naar zijn broer de ichthyologist Barton A. Bean (1860-1947), een assistent-conservator van ichtyologie op het US National Museum.
Bean, Tarleton Hoffman. 1892. "Notes on fishes collected in Mexico by Prof. Alfredo Dugès, with descriptions of new species". Proceeding of the United States National Museum. pp. 283-287 (crc00239)
Stawikowski, R. & U.Werner. 1998. Die Buntbarsche Amerikas Band 1
A Selection of Freshwater fish biotopes in Mexico by Kai Qvist en Rune Evjeberg
La Mojarra de dos Colores, Cichlasoma bartoni Bean 1892 By Juan Miguel Artigas Azas, 1996.
http://users.skynet.be/ribstick/artikelbartoni.htm
http://www.cichlidae.com/species.php?id=204
De bartoni is een middel grote cichlide, waarvan de mannen een 18 cm worden en de vrouwen een 12 cm. Beide geslachten hebben een vrij kenmerkende kop, waarbij deze bij de man iets meer gebogen in de frontale zone overgaat in een lichte bultvorming. Zijn lippen zijn vrij groot in verhouding tot de rest en in deze relatief grote bek met lippen vindt men de voorste hoektanden.
De basiskleur is bij de meeste individuen van grijs tot lichtbruin, waarvan een enkeling een sterke gele kleur toont met een rood gebied net achter de aanzet van de borstvinnen. Over de flank loopt van achter het oog tot naar de staartvin een horizontale lijn van zwarte vlekken, die bij de staartvin een grote zwarte vlek vormt met enkele blauwe schubben
De broedkleuren gelijken veel op enkele andere soorten uit het geslacht Herichthys, namelijk zwart wit. In geval van de bartoni is de bovenste helft van het lichaam wit en onderste helft wordt zwart. Deze kleuring duurt over het algemeen vanaf het paaien tot het einde van de broedzorg.
De verspreiding van Herichthys bartoni is beperkt tot in de lagunes van de Rio Verde Vallei, welk is gelegen in de Mexicaanse staat San Luis Potosi.
De vis leeft daar in lagunes zoals, Los anteojitos, Manga larga, Los peroles, Las Tablas, Laguna de San Bartolo en El aguaje, maar ook in een aantal kleinere, en in de kunstmatige irrigatiekanalen en natuurlijke beekjes. Deze noemt men ook wel "Acequias". Hoewel ze soms worden beschouwd als endemisch in de Media luna lagune is dit niet het geval. De Media luna is een kanaal, welk is aangelegd in de vorige eeuw en is verhard in de eind jaren zeventig. Dit kanaal staat in verbinding met de ondergrondse rivier de Verde, waardoor populaties die wateren hebben weten te bereiken.
Helaas gaat het niet al te best met de natuurlijke habitats van Herichthys bartoni. Dit heeft een aantal oorzaken, het toenemende toerisme en het intensieve gebruik van landbouw in het omringende land. Al is misschien de grootste bedreiging wel de introductie van zijn familielid Herichthys carpintis en de Afrikaan Oreochromis aureus. Deze zijn voedselconcurrenten van de H. bartoni en doordat O. aureus en H. carpintis in vele gevallen superieur is aan H. bartoni, heeft dit invloed op hun voortplanting.
Gezien de aantallen van H. bartoni teruglopen, vrezen wij er dan ook voor dat het lot van Herichthys bartoni is bezegeld en dat ze zullen uitsterven!
Herichthys bartoni is ook geëvalueerd door de Internationale Unie voor het behoud van de natuur en de IUCN (international union for the conservation of nature) heeft deze vermeld op de lijst van bedreigde soorten als (VU) kwetsbaar (1996). Ze staan dan ook vermeld met de Mexicaanse Officiële Norm NOM-059-ECOL-2001 met classificatie A (met uitsterven bedreigd).
De bartoni is een echte opportunist en voedt zich eigenlijk met alles. Dit kan variëren van droogvoer, diepvries tot in stukken gesneden vis.
In hun natuurlijke omgeving is waargenomen dat de bartoni zich voornamelijk voeden met plantaardig voedsel. In de Rio Verde vallei is er echter een kleine populatie die zich heeft gespecialiseerd in de jacht op slakken. H. bartoni vangt deze slakken door diep in het substraat te duiken.
In de natuur zetten de dieren met name af in natuurlijke of zelf gegraven holen. Deze holen zijn in de meeste gevallen net breed genoeg voor het volwassen dier, zijn zo'n 20 a 30 cm diep en hebben een vergrote "kamer" aan het einde. In deze vergrote kamer zet het koppel enkele honderden eieren af.
Na het afzetten van zijn eieren duurt het ongeveer twee en een halve dag vooraleer de eieren uitkomen. Na omstreeks vijf dagen is de eierdooier op en zijn de larven in staat om zelf te zwemmen. Tot die tijd houden de ouderdieren zich op bij het hol en houden zich bij gevaar op in de opening van het hol.
Zodra de dieren in staat zijn zelf te zwemmen zullen deze onder begeleiding van de ouderdieren gaan foerageren. Terugkomen naar het hol zullen ze niet meer doen. Ze zullen in het vervolg rusten, onder de bladeren van de vele waterlelies die men daar aantreft.
Omdat deze soort met name tijdens de broed toch wel agressief uit de hoek kan komen, is een aquarium van 150cm kantlengte toch wel wenselijk. Dit aquarium kan dan vervolgens worden ingericht met rolkeien en eventueel wat planten (vertegenwoordigers uit bijvoorbeeld het geslacht Nymphaea, de waterlelies) en een bodemsubtraat van fijn zand, zodat de vissen het zand kunnen zeven op eetbare deeltjes.
Temperatuur in de natuur varieert enigsinds per locatie, maar gezien het gros van de aquarium dieren uit de Media Luna komt is het mooi streven de volgende waarden te hanteren. Temperatuur rond de 27 a 32 graden Celsius, pH van 7.5 a 8, GH 62 en een KH van 13.
Acara bartoni, Bean, 1892
Cichlasoma (Cichlasoma) bartoni, Jordan et al, 1896
Cichlasoma bartoni, Meek, 1904
Cichlosoma (Parapetenia) bartoni, Regan, 1905
Parapetenia bartoni, Jordan et al, 1930
Herichthys bartoni, Kullander, 1996
Nandopsis bartoni, Burgess, 2000
“Cichlasoma” bartoni, Miller, 2005
Nosferatu bartoni, De la Maza Benignos et al, 2014
