Amphilophus tolteca (RECKNAGEL 2013)
Aan de binnenkant van de krater, waar deze vis voorkomt, is een mysterieuze muurschildering gevonden. Deze blijkt gemaakt door precolumbiaanse Indianen die de Quetzalcoatle-cultus aanhingen. Het verwijst naar een voor Westerlingen buitenissige, maar voor deze gelegenheid ook iets te lange sage. Het eindigt echter kan ik u verklappen (zoals zo vaak) bij een man met een witte baard, die het einde van de Tolteekse cultuur inluidde, het volk waarnaar deze vis is vernoemd.
Recknagel H. et al. 2013. Two new endemic species in the Midas cichlid species complex from Nicaraguan crater lakes Amphilophus tolteca and Amphilophus viridis.
Holotype BMNH 2012.9.2.1, een volwassen man van 131.1 mm sl. werd op 14 Dec 2010 gevangen in Lake Asososca N 12°08.390’W 086°18.792.
Elmer K. et al. 2009. Color assortative maiting contributes to sympatric divergence of neotropical cichlid fish.
Kautt A. et al. 2016. Incipient sympatric speciation in Midas cichlid fish from the youngest and one of the smallest crater lakes in Nicaragua due to differential use of the benthic and limnetic habitats.
Kusche H. et al. 2014. Crater Lake cichlids individually specialize alonge the benthic-limnetic axis.
Recknagel H. et al. 2013. Two new endemic species in the Midas cichlid species complex from Nicaraguan crater lakes Amphilophus tolteca and Amphilophus viridis.
Lang werd verondersteld dat Midas-cichliden met een limnetische lichaamsbouw, dwz. langwerpig, (aanpassing aan open water), beperkt waren tot de kratermeren Lake Apoyo (A. zaliosus) en Lake Xiloá (A. sagittae). Groot was daarom de verrassing toen in 2013 bleek dat ook het kratermeer Asososca Managua een Midas-cichlide van 't limnetische lichaams-type huisvestte. Achteraf gezien was dit niet zo gek, want het meer beschikt door zijn steile oevers, amper over een oeverzone en bestaat dus voor het grootste deel uit open-water-habitat. Desalniettemin bleek een jaar later dat er naast dit limnetische type, er toch ook nog bentische (bodemgeorienteerde, hoog-gebouwde) types voorkwamen.
Lake Asososca Managua blijkt een grote variatie aan lichaamsvormen te huisvesten, van Limnetisch tot bentisch, met alles daar tussenin. Maar zo snel als wetenschappers in andere meren soorten defineerden, zo terughoudend zijn ze deze keer. Het meer bestaat immers pas 1200 jaar, is amper een kilometer breed en de “genetische” variatie blijkt toch nog wel klein in verhouding tot de kratermeren Apoyo en Xiloá (waar zich wél met zekerheid soorten hebben afgescheiden). In hoeverre de verschillende fenotypes assortatief (alleen met eigen type) koppelen is nog niet bekent. De variatie in Lake Asososca manifisteert zich, zo lijkt 't, meer op individueel niveau, binnen de plasticiteit van de soort. Er wordt voorzichtig gefluisterd dat we hier weleens te maken kunnen hebben met het voorstadium van sympatrische soortvorming.
Verder onderzoek is nodig om antwoorden te krijgen op de evolutieprosessen in dit Nicaraguaanse Kratermeer. In de korte tijd dat dit meer bestaat heeft deze Midas-Cichlide in ieder geval kans gezien zgn, “Golds” tot ontwikkeling te brengen. 'N klein deel van de populatie bestaat dan ook uit deze markante kleurmorfen, welke trouwens opvallend vaak voorkomen in combinatie met troebel water. Lake Asososca vormt hierop geen uitzondering. De tekening moet zo'n gedeeltelijk omgekleurde gold voorstellen, waarbij de bek iets te grof is uitgevallen en de kleuren niet helemaal de werkelijkheid weerspiegelen. Dat is het nadeel van een tekening, het voordeel is dat je bepaalde kenmerken kunt uitvergroten zoals ik hier gedaan heb met de staart waarvan de onderste helft een rode waas vertoont, 'n kenmerk dat je vaker ziet bij Amphilophus en Cribroheros-soorten maar waar zelden iets over gezegd wordt. Misschien omdat niet alle individuen binnen de soort dit kenmerk dragen en wanneer ze dit wel doen, het slechts een vaag zichtbare feature blijft.
Endemisch in Lake Asososca, ook wel Laguna Asososca genoemd, niet te verwarren met het gelijknamige kratermeer, op nog geen 50km Westelijker, bij de stad Leon. We hebben het hier dus over het meer gelegen aan de stad Managua, net onder het veel grotere en sterk vervuilde Managua-meer. Lake Asosoca is in feite de bodem van een 5000 jaar oude en later verzonken vulkaan. Het meer heeft een bijna ronde vorm van 1,2 km in doorsnee en is 95 mtr. diep. Het wordt niet gevoed door regenwater zoals de meeste andere kratermeren maar door grondwater vanuit het poreuze omringende land. Inherent hieraan schuilt het gevaar van watervervuiling. Vooral een lage waterstand kan dit proces versnellen.
Omdat de stad Managua voor een groot deel van zijn drinkwatervoorziening afhankelijk is van dit meer, wordt L. Asososca streng gemonitord. De toegangswegen worden nauwlettend in de gaten gehouden en er worden met grote regelmaat water en bodemmonsters genomen. Deze beschermingsmaatregelen hebben er voor gezorgd dat Lake Asososca een soort biologische hotspot is geworden voor allerlei in het nauw gedreven diersoorten, zoals de kaaiman, groene Leguaan en visarend. Onverenigbaar met het voorgaande lijkt de olieraffinaderij op nog geen 100 meter van de oever. Deze stamt nog uit de tijd dat het woord “milieu” slechts door mannen met rode mutsen werd gebezigd. Inmiddels staan dus ook overheden op scherp in dit tektonisch onstabiele landschap.
De helling vanaf de oever is erg steil. Hierdoor is de litorale zone (het gedeelte waarbij het daglicht de bodem bereikt) klein. Naar verwachting zal een dergelijk smal leefgebied verdere diversificatie van de bodem-georiënteerde types beperken.
Is niets over bekend.
Aan de hand van het zeer summiere ecologisch onderzoek dat verricht werd bij de eerstbeschrijving komt een generalistisch voedselpatroon naar boven. Fragmenten van vis, slakken, insekten, planten zaden en algen werden aangetroffen in de magen van A. tolteca.
Hierover is nog geen informatie voorhanden maar zal ongetwijfeld parallellen vertonen met andere leden van het Midas complex.
Er zijn op dit moment (Mei, 2017) nog geen aquarium-ervaringen bekend (althans, onder hobbyisten), in Duitsland worden de dieren in laboratoria in aquaria gehouden tbv. evolutie-onderzoek, maar hierover komt tot dusver geen specifieke informatie naar buiten.
