Ptychochromis insolitus STIASSNY & SPARKS, 2006
Ptychochromis = uit het Grieks, ptyx = vouw, plooi; chromis komt ook vanuit het Grieks en staat voor een vis, mogelijk een baars; insolitus = vanuit het Latijn en betekent, ongewoon, vreemd, raar. Een verwijzing naar het afwijkende uiterlijk van de soort en de afwijking in morfologie bij de in aquarium gehouden exemplaren die gebruikt zijn bij de studie naar Ptychochromis-soorten.
Stiassny, M.L.J. and J.S. Sparks, 2006. Phylogeny and taxonomic revision of the endemic Malagasy genus Ptychochromis (Teleostei: Cichlidae), with the description of five new species and a diagnosis for Katria, new genus. Am. Mus. Novit. 3535:55 p.
Cichlidae.com
Mongaybay.com http://news.mongabay.com/2013/1220-mangarahara-cichlid.html
fishbase.org
sciencemag.org http://news.sciencemag.org/plants-animals/2013/12/new-hope-endangered-fish-madagascar
eol.org
Deze vis die ook wel bekend staat als de mangarahara-cichlide, is bijna uitgestorven. Dit is veroorzaakt door verlies van habitat door het plaatsen van dammen, ontbossing, landbouwactiviteiten en het introduceren van andere soorten in hetzelfde leefgebied. Tot voor kort waren er nog slechts drie vertegenwoordigers van deze soort, die bovendien in gevangenschap verbleven, waarvan een mannelijk exemplaar in het Berlijn Aquarium en twee mannelijke exemplaren in de London Zoo. In mei 2013 werd een dringende wereldwijde oproep gedaan om een vrouwelijk exemplaar te vinden. Dit heeft uiteindelijk geresulteerd in het vinden van 18 exemplaren in Madagaskar, op aanwijzing van plaatselijke boeren. Met het vinden van deze vissen is er een mogelijkheid om deze vissen met een goed kweekprogramma te behoeden voor uitsterven. Inmiddels is er succes geboekt in de Toronto Zoo. Hiervan zijn er naar het National Aquarium Denmark, Den Blå Planet in Kopenhagen en mogelijk ook naar enkele andere openbare aquaria gestuurd. (Bron: Jim Cumming, sep 2018)
De basiskleur van Ptychochromis insolitus is zilverachtig onder de laterale middellijn, op de wang en de operculum (kiewdeksel). Boven de laterale middellijn is de basis zilverachtig/goud en bedekt met zwartachtige spikkels en vlekken, die je ook terugziet boven de operculum, bij het dorsale gedeelte van de kop en de infra-orbitaal. De ongepaarde vinnen zijn met name distaal roodachtig of donkergrijs. De borst- en buikvinnen zijn bleek en roodachtig. De buikvinnen kunnen enige zwarte pigmentatie vertonen nabij de staartvin.
Deze vis onderscheidt zich van andere Ptychochromis-soorten doordat deze slechts 12 precaudale wervels telt tegenover soortgenoten die 13 of 14 van deze wervels hebben. Daarnaast hebben zij ten opzichte van hun soortgenoten een verminderd aantal infra orbitale elementen. Soms is er een vage midlaterale streep te zien, waarmee ze zich ook weer onderscheiden van de rest. Ptychochromis insolitus en P. inornatus onderscheiden zich van de overige soorten van Ptychochromis door de aanwezigheid van sterk gekamde schubben.
Deze soort is endemisch voor de Amboaboa en de Mangarahara rivier, die te vinden zijn nabij de in het noorden van Madagascar gelegen stad Madritsara.
Betreft een substraatbroeder. Slechts enkele gespecialiseerde hobbyisten hebben met deze vissen gekweekt. Het kweken met deze vis is niet makkelijk en zeker niet zonder risico. Als het niet klikt tussen het koppel, dan zal het vrouwtje agressief benaderd worden en uiteindelijk overlijden.
Gezien het temperament van deze cichlide ten opzichte van de vrouwelijke exemplaren zal het aquarium voldoende groot moeten zijn met veel schuilplaatsen, zodat de vrouwtjes zich terug kunnen trekken. Vooralsnog zal het onwaarschijnlijk zijn dat deze vis in de hobby zijn intrede zal doen en zeker niet op korte termijn.
