Tilapia sparmanii (Smith, 1840)

Door: Joop Clement

Afbeelding 1:, Tilapia sparmanii mannetje.

, 
Het geslacht Tilapia is onderverdeeld , in aantal subgroepen, te weten;
, 
* Coptodon (15 soorten)
* Dageti (1 soort)
* Heterotilapia (2 soorten)
* Neotrewavasia 1 soort)
* Pelmatolapia ( 5 soorten
* Tilapia (3 soorten)

En dan zijn er nog de endemische Tilapia's uit Lake Bermin en Lake Ejagham in Kameroen., Van de endemische Tilapia's uit Lake Ejagham zijn er zeer recentelijk enkele door de aan het Zoologische Staatssammlung München verbonden U. Schliewen et al beschreven, waarover in de toekomst hier uiteraard bericht zal gaan worden.

Tilapia sparrmanii is het typesoort van het geslacht Tilapia en valt onder de subgroep Tilapia., Tilapia baloni en Tilapia ruweti vallen eveneens onder deze subgroep. Andere namen waaronder Tilapia sparrmanii bekend staat zijn "banded Tilapia". In Afrika wordt deze soort ook wel Vleikurper genoemd., Het betreft hier een paarvormende open substraatbroeder, die op een vaste ondergrond haar eieren afzet.
, 
Afbeelding 2:, Tilapia sparmanii mannetje

Deze mooie soort verzorg ik inmiddels al weer een aantal jaren, waarbij gezegd moet worden dat hij helaas zelden (lees - bijna niet) , in de aquariumhandel wordt aangeboden. , In eerste instantie heb ik een koppel van een lid van het "Cichlidenwelt Forum" gekregen waarvan het vrouwtje, toen ik deze kreeg, zwaar beschadigd was. Ondanks dat. hoopte ik dat ik in staat zou zijn hiermee na te kweken, maar dat mocht helaas niet zo zijn. Het mannetje heeft het gehavende vrouwtje dermate verder verwond dat deze aan haar verwonding overleed. Na lange tijd alleen het mannetje verzorgd te hebben, werd ik benaderd door Andreas Dunz van de, Zoologische Staatssammlung te München met de vraag of ik enkele, vinclips van de T. sparmanii die ik had kon opsturen voor DNA onderzoek., Andreas vertelde dat mijn sparrmanii afweek in lichaamsvorm en kleur ten opzichte van de door hun gehouden sparrmanii en hij dit , wilde onderzoeken., Ik heb deze clips naar hem opgestuurd en werd later door hem benaderd met de vraag of ik wellicht nakweek van hun sparrmanii uit Zuid-Afrika wilde. Uiteraard melde ik hem dat ik dit dolgraag wilde, en spoedig daarna werden een tiental jonge vissen per post naar mij toegestuurd, en waarvan ik inmiddels nakweek heb rondzwemmen.
, 
Herkomst
Deze vissoort komt voornamelijk voor in Zuid en Centraal Afrika, en wel in het Zambezi-stroomgebied, Kasai, Congo-middengebied, Okavango-delta, Kunene en Orange- stroomgebied en ander riviersystemen aan de oost en westkust van Zuid-Afrika., Vermoedelijk zijn door het grote verspreidingsgebied een groot aantal geografische varianten voorhanden. Deze bewonen daar de langzaam stromende of stille delen van de waterzones waar veel plantengroei en oeverbeplanting aanwezig is. Het voedsel waaraan T. sparmanii zich tegoed doet, bestaat voornamelijk uit algen en planten, maar kreeftachtigen en muggelarven staanook op het dieet van Tilapia sparmanii., In het voortplantingsseizoen trekken zij naar de ondergelopen moerassen om zich voort te planten., Zij verblijven hier van november , tot maart.


Afbeelding 3:, Verspreidingsgebied van Tilapia sparmanii

Kleur/lichaamsbouw , 
De kleur van deze Tilapia variëert van olijfgroen tot blauwgroen met 10 tot 12 donkere banden over het lichaam, beginnende boven de bek tot op de staartwortel. Wanneer de vissen in paarstemming komen, worden de kleuren intensiever., De rugvin is afgezoomd met een roodblauwwitte rand. Op de staart, anaal en rugvin bevinden zich , blauwgroene punten. De staart is afgerond en afgezoomd met een zwakrode band., Het lichaam is matig hooggebouwd met een kleine kop welke vrij rond oploopt. De afmeting van een volwassen mannetje bedraagt ca. 20 cm zijn en het vrouwtje blijft enkele centimeters kleiner en is fijner gebouwd. Bij een jonge exemplaren is het verschil tussen de mannelijke en vrouwelijke sexe moeilijk te onderscheiden.

Afbeelding 4:, Baltsend stel van Tilapia sparmanii
Afbeelding 5: Mooi gekleurd vrouwtje van Tilapia sparmanii.

Aquariumervaringen :
Als minimale kantlengte voor deze soort adviseer ik aquaria vanaf 120 cm met voldoende diepte (min. 50 cm), waarbij de hoogte eveneens 50 cm moet zijn. Het zijn behoorlijk actieve zwemmers die deze ruimte dan dus ook nodig hebben. Het is aan te bevelen deze soort groepsgewijs te verzrgen, waarbij zich te vormen koppels tijdens paartijd zich afzonderen. Een bodeminrichting van rivierzand met verschillende korrelgrootte, keien en wortel/kienhout volstaat. Als beplanting enkele flinke groepen Anubias is voldoende. Deze zijn het best bestand tegen het knabbelen van de vissen., Waterwaarden zijn van ondergeschikt belang., In gevangenschap kan men spirulina droogvoer, sla, eendekroos en diepvriesvoer zoals andijvie en eventueel artemia aanbieden. Voorzichtig zijn met grote hoeveelheden dierlijk voedsel, want dit kunnen ze niet goed verdragen! Ik hou mijn vissen in een groep tesamen met andere Tilapia soorten en kleinere Hemichromissen. , Tilapia sparmanii is tegenover andere vissen niet agerssief te noemen, en zijn derhalve ook goed met vele andere Afrikaanse cichliden tesamen houden.
, 
Kweek:
Deze soort is op jonge leeftijd en reeds met een lengte van 6 a 7 cm geslachtsrijp. Om een koppel van deze soort te krijgen is het het beste om een groep jonge dieren bijeen te houden, en zich hieruit een koppel te laten vormen. Als zich dit voordoet zondert zich vanzelf een koppeltje af af en bezetten deze een klein territorium. Voor het doen afzetten en uitlaten komen van de eieren, stelt Tilapia sparmanii geen hoge eisen aan de waterwaarden. Een gemiddelde temperatuur van ca. 25 graden is voldoende om een koppel in baltsstemming te krijgen. Tijdens de baltsveranderen de kleuren van de vissen. Deze worden intensiever en ze krijgen een streeptekening., Het vrouwtje kleurt naar donkergroen met zwarte banden over het hele lichaam. Het mannetje wordt grijsbrons/groen en krijgt zwarte banden. Na een korte baltsperiode gaat het koppel over tot de voorbereiding van de eiafzetting; namelijk het schoonmaken van het afzetsubstraat. Een steen of een stuk hout wordt schoon gepoetst waarop vervolgens de groengrijs gekleurde eieren op worden afgezet. Afhankelijk van de grootte van de vissen zullen dit 100 tot 700 eieren zijn. Na de afzetting worden deze fanatiek door beide ouders verdedigd. Nadat de eieren zijn afgezet kleurt het mannetje wederom om, ditmaal van het grijsbrons/groen, naar blauwzwartgroen. , Om beurten graven de ouders nu kleine broedputten, die na het uitkomen van de eieren dienst doen als bewaarlokaties voor de larven. Na ca. 3 tot 4 dagen komen de eieren uit en worden de larvenbehoedzaam in de vorbereide broedputten geplaatst. In de tijd tot aan het vrijzwemmen, worden de larven in diverse verschillen broedputten ondergebracht. De ouders verdedigen het zilverachtige jongbroed vanaf het moment van vrijzwemmen fanatiek tegen potentiële vijanden. Het opkweken van de jonge Tilaia sparmanii's is niet moeilijk., Artemia vervangend stofvoer is voldoende om het de eerste weken door te komen en later kan dit vervangen worden door cyclops en grover droogvoer.
Afbeelding 6: Tilapia sparmani vrouwtje in broedkleuren met jongen., 

Literatuur
Lamboj,A.: Die cichliden des westlichen Afrikas blz 88-89
,