Tilapia discolor (Gunther, 1903)

Tekst: Maarten Kruis Foto's: M.C.W. Keijman
, 
Foto 1: Mannelijk exemplaar van T. discolor

Enige jaren geleden alweer ben ik voor het eerst in het bezit gekomen van enkele Tilapia’s. Mijn eerste soort was de Tilapia mariae. Deze soort had al geruime tijd op mijn lijstje gestaan, en hoewel ik moet toegeven dat ik er nooit echt actief naar gezocht heb werd mij wel duidelijk hoe lastig het was om aan dit soort vissen te komen. Min of meer per toeval kwam ik in de gelegenheid om tien exemplaren van de T. mariae aan te schaffen., Enige tijd later kwam ik via internet in contact met een mede-aquariaan die bleek op zoek te zijn naar Tilapia-soorten. Uit de tien T. mariae’s die ik had was inmiddels een koppel ontstaan en ik bood hem mijn overige exemplaren aan. Het bleek dat ook hij interessante West Afrikaanse cichliden bezat dus een ruil was zo beklonken. Enige tijd later werd ik door deze, inmiddels bevriende aquariaan, benaderd met de vraag of ik een aantal Tilapia brevimanus van hem over wilde nemen. Hij had deze vissen via een kennis in Duitsland verkregen en een paar had hij er over. Hij gaf erbij aan dat het niet uit te sluiten was dat het hier ook wel eens om een andere soort zou kunnen gaan, namelijk de Tilapia discolor. Beide soorten kende ik alleen uit het boek van Lamboj1 en een spaarzaam aantal plaatjes ervan op internet. Vooral de uit Ivoorkust en Ghana afkomstige T. discolor was een vis die mij erg aansprak, dus uiteraard ging ik op het aanbod in., 

Foto 2: Lake Bosumtwe in Ghana - leefgebied van T. discolor, 
, 
Toen ik de drie visjes ophaalde waren deze zo’n 5cm. Ik heb ze in eerste instantie in een 2 meterbak gezet als bijvis bij een koppel Tilapia louka en een koppel Tilapia zillii. De visjes hielden zich (noodgedwongen) op in het midden van de bak maar hadden daar voldoende beschutting waardoor zij geen gevaar liepen van de twee koppels die in de hoeken van de bak hun broedzorg uitvoerden. , Al snel was er geen twijfel meer dat het hier om T. discolor ging. De visjes kregen een bijzondere grondkleur die je als de kleur van roestvrij staal zou kunnen omschrijven met hier en daar zwarte spetters. Naarmate zij groter werden namen de kleuren ook toe. Het is moeilijk een exacte beschrijving van het kleurpatroon van deze vissen te geven. In ieder geval zijn buiten de hiervoor genoemde grondkleur andere kleuren te ontdekken in de iriserende schubben zoals brons/goud en ook groen/blauw. Ook bezitten sommige exemplaren rood op de keel en buikpartij. , , 

Foto 3: Vrouwelijk exemplaar van T. discolor
, 
Toen de vissen uitgegroeid waren tot een 12 cm heb ik een kweekpoging ondernomen door twee exemplaren apart te zetten. Ik dacht namelijk vrij snel geslachtsonderscheid te kunnen ontdekken en vermoede dat ik twee mannen en een vrouw had. Twee van de drie waren forser en duidelijk hoger gebouwd. Ook bezat alleen het kleinste slankere exemplaar een rode buikpartij. De kweekpoging leverde echter niets op en na een aantal weken heb ik de vissen weer teruggeplaatst in de verzamelbak., Het was in deze verzamelbak waar zich op een gegeven moment een koppel vormde. Tot mijn verbazing waren het de grootste twee exemplaren die man en vrouw bleken te zijn. De vissen waren op dat moment zo’n 15/16cm, maar enig onderscheid was nauwelijks te zien. , Met wat fantasie was er een wat hoger kopprofiel te ontdekken bij het grootste exemplaar, maar buiten dat was er geen verschil tussen beide exemplaren, ook niet qua kleur., De koppelvorming uitte zich door veel baltsen en het graven in de bodem zodat er iets van een kuil ontstond.

Foto 4: Baltsend koppel van T. discolor

Ik moet hierbij opmerkingen dat de betreffende bak op dat moment slechts met kleine kiezelstenen en wat split was ‘ingericht’, juist om te voorkomen dat er vissen gingen afzetten. Er zaten op dat moment naast de discolors ook nogal wat anderen Tilapia’s in de bak en zolang er niet wordt afgezet gaan er veel , vissen in een “klein hok”., Niet veel dagen nadat het baltsen was begonnen zette het koppel af. Dit deden zij niet in de kuil die zij hadden gegraven maar gewoon ergens in het midden van de bak op het substraat. Overdreven agressief verdedigden zij het legsel niet. Hier was ook simpelweg voor hen de ruimte niet voor., Het zal na enkele dagen zijn geweest dat de larven uitkwamen en nog eens een week later voordat deze begonnen te zwemmen. Ik schatte dit eerste legsel op een 150 jongen. Heel lang heeft het niet geduurd voordat dit aantal door de ‘nieuwsgierige’ medebewoners tot nul gereduceerd was., Omdat het koppel het baltsen nadien weer oppakten en zij duidelijk aanstalten maakte voor een nieuw legsel heb ik de medebewoners uit de bak verwijderd. Alleen een koppel T. brevimanus die op dat moment ook aan een legsel werkten heb ik erbij laten zitten. Deze koppels heb ik met een stuk tuingaas van elkaar gescheiden en ik heb enkele keien in de bak gelegd waarop zij eventueel zouden kunnen afzetten., Het tweede legsel was iets groter dan het eerste maar eveneens niet echt groot. Veel Tilapia-soorten kunnen enorme nesten voortbrengen. Voor de T. discolor gold dat bij mij in elk geval niet., Het legsel werd in dit geval fel verdedigd door beide ouders. De dieren reageerden ook op alles wat zij buiten het aquarium waarnamen. Duidelijk te merken was dat zij in staat zijn om zeker twee meter de kamer in te kijken. , , 
, 
Foto 5: Zojuist gevangen exemplaar van T. discolor uit Lake Bosumtwe
, 
Van de laatste nakweek heb ik een aantal exemplaren kunnen weggeven aan enkele liefhebbers en een winkelier. Hiermee is de soort waarschijnlijk voorlopig wel voorhanden in Nederland. Ook is natuurlijk niet uit te sluiten dat de soort opnieuw zal worden geïmporteerd uit het land van herkomst., Het koppel heb ik inmiddels ook van de hand gedaan. Deze waren op dat moment ca. 17/18cm. Geslachtsonderscheid was inmiddels iets duidelijker doordat de man inderdaad een hoger kopprofiel ontwikkelde. Het feit dat geslachtsonderscheid bij deze afmetingen nog zo beperkt zichtbaar is doet mij vermoeden dat dit nog wel eens een forse vis zou kunnen worden., 

Voor algemene verzorgingstips voor de T. discolor verwijs ik naar de beschrijving in de cichlidencatalogus op deze site. , , 
,  , 
, 
1 Boek met de titel ‘The Cichlid Fishes of Western Africa’, auteur A. Lamboj.,